PSİKOLOJİK YEME BOZUKLUKLARI NEDİR? (Eating Dissorders-Therapy)
PSIKOLOJIK YEME BOZUKLUKLARI
Yeme bozuklukların ana özellikleri şunlardır:
- Kasten aç kalmak, fazla yemek ve tıka-basa yemek (binge-eating) vb. abnormal yeme alışkanlıkları.
- Kasten kusmayı getirmek, laxatıves (büyük abdest),diüretics (küçük abdest) barsakları ve vücudtaki suyu dışarıya zorliyan ilaçlar almak ve aşırı eksersiz yapmak.
- Yukardaki davranışların getirdiği vücut hastalıkları.
- Vücut kilosuna, şekline ve yemeye karşı aşırı hasassiyetlik.
Yeme bozuklukların tıbbi açıdan çeşitleri:
- Anorexia Nervosa (AN) - yeme hastası 'açlık gervi' derecesinde kendisini aç brakir, %15-20 oranında kilo verirler, kilo almada kronik endişeli olurlar, seksüel arzularında azalma (erkek) ve periodun kaybı (kadın), AN hastası olanlar 'patlayana' kadar yeme veya kusma özelliğine sahip olabiliyorlar.
- Bulimia Nervosa (BN) - kişi 'tıka-basa' midesini doldurduktan hemen sonra, kendisini kusmaya zorlar, barsak ve idrar yollarındaki vücud sıvısını-suyunu dışarıya zorliyan ilaçları kulanır, aşırı eksersiz yapar , kendini kasten bayılma noktasına gelene kadar aç brakir. BN hastası kişiler kilo almada ve vücud şekli üzerinde aşırı odaklanırlar.
- Binge-Eating(kasten oburluk) - Kişi, gözü doyacasina yemeye odaklanır. Kilo vermek için yukardaki 'telafi etme!' davaranışlarında bulunmaz.
- Obisity - Obezite olan bir kişi psikolojik yeme hastalıkları grubu dışındadır. Gereğinden fazla kalori alan bir kişi, kilosu artığından ve vücud şeklini kaybetme endişesi gösterdiği zaman, diğer yeme hastalıkları gibi kendilerine sorun etmeye başlıyabilir.
PSİKOLOJİK BELİRTİLER
Yeme bozuklukları bilhassa kız çocuklarında ve genç kadınlarda yaygın görülür. Yeme bozuklukları olan kişilerin çoğunda özgüvensizlik, depresyon,ve anksiyete belirtileri de yaygındır. Ayrıca yiyecek, yemek, kilo almak ve vücud görünüm ve şeklini düşünmekle boş vakitlerini geçirirler!
BİOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER
Yukardaki yeme bozuklukları, kişilerin fiziki hastalıklar problemleri geliştirmeye sebep olabilir. Örnek: Kan, mide ve bağırsak, tuz dengesi (electrolyte), böbrek ve kalp hastalıkları vb. Yapılan araştırmalara göre, kronik yeme bozuklukları problemleri (AN) olanların %20 sı hayatlarını kaybetikleri tesbit edilmiştir. Kendilerini sık sık kusmaya zorliyanlar da, kalp ve böbrek hastalıkları geliştirme rizikosu ile karşı karşıyadırlar.
SEBEPLERİ
Bir çok değişik faktörler yeme bozuklukların gelişmesine sebep verebilir. Örnek: Çocukluk problemleri, erginlik çağına giriş, aile problemleri, çevre tarafından şişmanlık ve fiziki görünümün alay edilmesi ve özgüvensizlik (low self-esteem) vb. Yeme bozuklukların çoğu da, kişi diyet rejimine başladıktan sonra geliştiği tesbit edilmiştir. Batı dünyasında kadınların ''ince görünmeleri' üzerindeki baskıların büyük etkisinin de olduğu savunulmaktadır.
TEDAVİ
Aneroxia Nervosia (AN) hastalığı geçirenlerin bir kısmı hastanede tedavi görmeleri gerekmektedir. Yeme bozuklukları problemleri olanların büyük bir oranı evlerinden tedavileri yapılabilir. NLP, CBT ve Hypnotherapy vb en etkili psikolojik tedavi ve müdahale yöntemeri arasındadır. Anorexia Nervosa (AN) veya Bulimia Nervosa (BN) geçiren kişilerin terapisi 6 ile 12 ay arası sürebilir.
NOT: Psikolojik Yeme Bozuklukları olan kişilerin ilk danışacakları sağlık merkezi kendi GP'leri olmalıdır.
Uzman Pratisyen-Psikolog ŞEVKET GÜL, 7 August 2012, London gulshev@aol.com