Şizofreni hastalığını daha iyi anlamak
(Understanding Schizophrenia Better)
Dünya çapında, her ülkede , ortalama her yüz kişide bir rastlanan bir akıl hastalığı çeşidir (BABCP). Schizophrenia hastalığını taşıyan kişinin yaşam kalitesi ciddi bir şekilde etkilineceği gibi, ailelerini ve yakın çevredekilerini de derin bir sorumluluk ve meşguliyet altında brakır. Schizophrenia hastalarında paranoya, depresyon, anksiyete ve travma vb hastalıklar da sık sık rastlanır.
Schziophrenia belirtileri
NICE (National Institute of Clinical Excellence) tarifine göre, Schizophrenia’nın belirtileri iki grupta incelenebilir. A. Pozitif Semptomlar: Halüsiyonlar, delüsiyonlar ve düşünce bozuklukları, bu grubun onde gelen belirtileri arasındadır. Halüsiyonlar sahte algılamalardır. Hasta, başakaların-normal bir kişinin- o anda görmediklerini, duymadıklarını veya koklamadıklarını görür, duyar ve kokar! Sesler işitmek ve düşüncelerindeki kişiye/nesneye karşı öfkelenmek, schizophrenia hastalarında görünen ortak bir belirtidir. Delüsiyonlar normalde başkalarında görülmiyen, sıkıca tutulan garip ve sahte inançlardır. Örnekler: 1. Dış güçler kişinin aklını ve vücudunu kontrolü altna aldığna dair kesin inançlar 2, Bir grup insanlar ve organizasyonlar kişiye zarar vermeye çalıştıklarının kesin inancı 3. Kişinin okuduğu şeyler sanki ona hitab ediyormus inancı 4. Uzaydan gelen dış güçlerin, sihirin ve telepatinin çok önemli olduğunun inancı 4. Karmakarışık bir düşünce dünyasının yansıtısı olan garip ve karısık birdil veya ifade sitili B. Negatif Semptomlar: Bu semptomlar genellikle kişinin davranışında yansıyan belirtilerdir. Örnekler: a. Motivasyon eksikliği b. Fiziksel faaliyet azalması c. Konuşma ve sohbet isteğinde azalma d. Sosyal ilişkilerden çakılme e. Duygusal boşluk f. Düşünce gücü zayıflılığı g. Başkalarıyla geçinebilme zorluğu vb.
Başlangıcı
Schizophrenia genelde 16 yaşdan sonra, veya yetişkinlerin erken yıllarında belirtisini göstermeye başlar. Başlangıç süreci ve yılları kişiden kişiye değişir. Bazı hastalar, ilk period atağını başariyle yenerler. Hatalık periodik de olabilir (aralıklarla gelebilen).
Sebepleri
Schizophrenia’nın tam sebebi henüz bilinmemektedir. En son tıbbi bilmin görüşüne göre: Genetik kökenli olabileceği, ve beyinde hücreler arasında kominikasyonu, bağlantıyı ve iletişimi sağlıyan ‘‘sıgnal taşıyıcıların’ (neurotransmitters) kimyasal yapısında bir dengesizliğin olabileceği görüşü ağırlık basmaktadır. Duygusal ve sosyal streslerden gelebilecek negatıf etkilenmeler, schizophrenia eğilimi ve potansiyeli olan kişilerde hastalık dönemi gündeme gelebilir.
Tedavi, bakım ve destek
Shizophrenia’nın tam tedave edilebilmesi için bilimsel araştırmalar ve çalışmalar hızla devem etmektedir. Schizophrenia’nın kontrolü için kullanılan ilaçlar ‘anti-psychotics’ olarak bilinir. Hastalığın ağır durumlarında ve uzmanların tavsiye edecekleri bir süre için, hastanade tedavi görülmesi hastanın daha çabuk düzelmesi bakımından önemlidir. Hastalık hakkında daha iyi bilgillenme ve hastanın günlük yaşam ihtiyaçlarınına daha iyi destek verilmesi için ailelerin eğitilmesi, ve psikososyal ve psikolojik (NLP-CBT) terapi-tedavilerden daha iyi haberdar olmaları, hastanın normal bir yaşantı sürmesini sağlamak için çok önemlidir. Ayrıca, hastaya stresden korunma ve stres control etme yöntemlerinin öğretilmesi de çok fadalı olur. Örnek: DBT dayaframatik derin nefes tekniği gibi. Hastanın, sahip olduğu iç kaynaklar; ilgi alanları, doğal kabiliyetleri, becerileri, zevk aldıkları faaliyetler vb. tespit edilip, daha tatmin edici ve dengeli bir ‘lifestyle’ planın tasarımında kişiye destek verilmelidir.
NOT: Schizophreina hastalık hakkında bilgi, tedavi ve desteğe ihtiyacı olan kişiler veya ailelerin ilk temas kaynakları GP’leri olmalıdır. Tam teşhis yapmadan, testler ve çalişmalar bitmeden, Schizophrenia belirtileri üzerinde fikir çok yürütmek yanlıştır.
Hastalık hakkında ilave bilgi ve Ş destek ihtiyaci olanlar için iletişim adresimiz; gulshev@aol.com
Uzman Pratisyen ŞEVKET GÜL, May 2014, London