Mevsimlik Depresyon

(SAD Syndrome)

 

Bu haftaki yazımızda bilhassa kış aylarında görünen SAD depresyonun (Seasonal Affective Disorder) tipik semptomları nedir ve en etkili tedavi yöntemleri konusuna değineceğiz. SAD sendromu özellikle gün ışığın azaldığı kış aylarında ve halkın %20 sinde görünen mevsimlik bir depresyon hastalık çeşitidir. Halk arasında 'Winter Blues' adıyla da bilinen bu sezonluk hastalığın en önde gelen belirtilerinden biri, kişide kronik isteksizlik, can sıkıntısı, ağırlık ve keyifsiz bir ruh halidir. BUPA ve SADA'a  (Seasonal Affective Disorder Association) gore, İngiltere'de nüfusun 18-30 yaş grubunda ve en fazla kadınlarda yaygındır. Yatakta kalmak isteği, dengesiz ve sık sık yemek yeme arzusunun artması diğer belirtiler arasındadır.


Güneş ışığı ve  D vitamin eksikliği 


Nüfusun %20 etkiliyen mevsimlik depresyonun kış aylarında daha yaygın olmasının sebepleri arasında; güneş ışınlarının kış mevsiminde dünya yüzüne varış açısının küçülmesidir. Bu dar acı kuzey kutubuna yakın bölgelerde daha da daralır. Norveç ve İsveç'in kuzey kutup bölgesinde senenin 6 ayı karanlıkta geçer. İskandinavya ülkelerinde intahar vakaların kış aylarında artmasının bir sebebi de budur!  Kış mevsimi depresyonu özellikle Kasım-Şubat döneminde insanın gözbebeğine gelen güneş ışık miktarındaki azalmasindan kaynaklandigi ve  beyindeki kimyasal hormonların normal çalışması etkilendiği tip araştırmacı ve uzmanlar tarafından tespit edilmiştir.  NHS ve BUPA'ya göre kış mevsiminde,  beyindeki Serotin'in  (iyi hissetmemizi sağlıyan hormon) seviyesinde azalmanın olduğu görülmüştür. Gözbebeğinden içeriye giren düşük güneş ışık miktarı beyinin hormon kontrol merkezi olan Hypothalamusun normal çalışmasını etkiliyor, yani güneş ışığı göze az geldiği zaman beyinde Melatonin hormonu üretim seviyesinin düşmesi ve ayrıca vücudun doğal 24 saatlik biolojik ritminin (circadian rhythm) dengesini kaybetmesine sebep oluyor.

Semptomları


Kış mevsimiyle gelen sezonluk depresyonun kronik durumlardaki ana semptomları aşağıda özetlenmiştir;

1. Depresyon  2. Kronik kırgınlık  3. Anksiyete  4. Konsantre bozukluğu  5. Bağışıklık sistemin zayıflaması (grib)  6. Uyku problemleri  7. Bozuk diyet 8. Sosyal ilişkiler problemleri 9. Libido-seksüel arzunun azalması  9.Yeni mevsimin tetiklediği hormon sistemindeki değişmeler.


Tedavisi


Kış sezonu depresyonu için en etkili tedavi ilaçsız tedavilerdir: 1. Işık terapisi: Güneş ışınlarını taklit eden özel lambalar. Yani vücuda D vitamini takviyesi  2. Kognitif terapi: NLP-CBT psikoterapiler  3. DBT rahatlama teknikleri (Zen Breathing, Diaphragmatic breathing, Self hypnosis)  4. Meditasyon  5. Özel diyet terapisi: Yağlı balık yemek (omega 3 vitamin)  6. Probiotic: Faydalı-bakteri içeren ilaçlar  7. Antidepresantlar: Yan etkileri olduğundan, ilaçsız tedavilere yönelmek daha faydalı olur.  8. Müzik: Dinlendirici doğa veya yumuşak müzik. 9. Açık ve temiz havada, parklarda bol bol yürümek (gündüz bulutlu havalarda bile). Eksersiz ve spor: Gym, aerobics, yüzme vb depresyon için çok faydalıdır.


Kış mevsimi depresyonu, veya stres, trauma, hastalık korkusu, panik atak vb sebeplerden kaynaklanan depresyona ilaçsız müdahale için konusunda deneyimli bir uzman pratisyenden (NLP, CBT, psikoterapi, hipnoterapi) yardım alınması tavsiye edilir.


NOT: Her zaman olduğu gibi depresyon problemi olan kişilerin ilk önce kendi GP'lerine görünmeleri önerilir.



Uzman Pratisyen ŞEVKET GÜL, Nov 2013, London